Topografia e Re: Fotografimi i Peizazhit të ndryshuar nga njeriu
Në fund të viteve 1960 dhe në fillim të viteve 1970, një grup fotografësh u shfaqën në skenën artistike me një vizion të veçantë. Ata drejtuan lentet e tyre jo te peizazhet piktoreske, natyrore që kishin dominuar botën e fotografisë për dekada, por te transformimi shpesh i anashkaluar dhe ndonjëherë jo tepër tërheqës i peizazhit amerikan nga aktivitetet njerëzore. Kjo lëvizje, e njohur si Topografia e Re, përfaqësoi një ndryshim të rëndësishëm në mënyrën se si ne e shohim botën sot, duke u përqendruar në "peizazhin e ndryshuar nga njeriu", në një mënyrë unike dhe provokuese.
Në fund të viteve 1960 dhe në fillim të viteve 1970, një grup fotografësh u shfaqën në skenën artistike me një vizion të veçantë. Ata drejtuan lentet e tyre jo te peizazhet piktoreske, natyrore që kishin dominuar botën e fotografisë për dekada, por te transformimi shpesh i anashkaluar dhe ndonjëherë jo tepër tërheqës i peizazhit amerikan nga aktivitetet njerëzore. Kjo lëvizje, e njohur si Topografia e Re, përfaqësoi një ndryshim të rëndësishëm në mënyrën se si ne e shohim botën sot, duke u përqendruar në "peizazhin e ndryshuar nga njeriu", në një mënyrë unike dhe provokuese.
Lëvizja e ka origjinën në një ekspozitë të titulluar "Topografia e Re: Fotografitë e një peizazhi të ndryshuar nga njeriu", kuruar nga William Jenkins në 1975 në Shtëpinë George Eastman në Rochester, Nju Jork. Ekspozita paraqiti punën e dhjetë fotografëve bashkëkohorë; Robert Adams, Lewis Baltz, Bernd dhe Hilla Becher, Joe Deal, Frank Gohlke, Nicholas Nixon, John Schott, Stephen Shore dhe Henry Wessel. Termi "Topografia e Re" u krijua për të përshkruar fokusin e këtyre fotografëve në kapjen e transformimit të peizazhin amerikan, veçanërisht të Amerikes Perëndimore.
Robert Adams, Ndërtesa të reja që po ndërtohen, Kolorado Springs, 1968
Tema dhe koncepte të Lëvizjes “Topografia e Re”
Objektiviteti dhe peizazhi urban:
Fotografët e Topografisë së Re braktisën romantizmin dhe idealizmin e lidhur tradicionalisht me fotografinë e peizazhit. Në vend të kësaj, ata adoptuan një qasje më objektive dhe të shkëputur për të kapur mjedisin bashkëkohor urban dhe periferik. Fotografitë e tyre përshkruanin mjedisin e ndërtuar, shtrirjen periferike, strukturat industriale dhe aspektet e zakonshme të jetës së përditshme, që po ndodhnin në peizazhin amerikan të pasluftës, me një ndjenjë objektiviteti dhe një shkëputje pothuajse shkencore.
Minimalizmi dhe Formalizmi:
Fotografët e Topografisë së Re përqafuan një estetikë minimaliste dhe formaliste, shpesh duke përdorur kompozime të drejtpërdrejta, gjeometri të qarta dhe një fokus në cilësitë e qenësishme të subjektit. Imazhet e tyre theksonin aspektet formale të fotografisë, të tilla si fokusi, ndriçimi dhe qartësia, të cilat ishin në kontrast me stilet e romantizuara dhe subjektive të së kaluarës.
Kritika e Kulturës së Konsumizmit:
Lëvizja shërbeu si një përgjigje kritike ndaj kulturës së konsumizmit dhe pasojave mjedisore të zhvillimit të pakontrolluar urban. Fotografitë e parkingjeve, ndërtesave industriale dhe trakteve të banesave periferike nxirrnin në pah erozionin e peizazheve natyrore dhe abuzivizmin e strukturave të krijuara nga njeriu. Duke vepruar kështu, ata inkurajuan shikuesit të reflektojnë mbi ndikimin e konsumizmit dhe industrializimit në mjedis.
Lewis Baltz, Park i ri Industrial, afër Irvine Kalifornia, 1974
Fotografë të shquar
Lëvizja e Re Topografike prezantoi një grup fotografësh të cilët luajtën një rol kryesor në ripërcaktimin e zhanrit të fotografisë së peizazhit. Disa figura të spikatura janë:
Lewis Baltz: Baltz kapi thelbin e lëvizjes, veçanërisht në serinë e tij "Parqet e reja industriale pranë Irvine, Kaliforni”. Ai fotografoi peizazhe sterile me një vëmendje të përpiktë ndaj kompozimit dhe detajeve.
Lewis Baltz, Park i ri Industrial, afër Irvine Kalifornia, 1974
Lewis Baltz, Park i ri Industrial, afër Irvine Kalifornia, 1974
Robert Adams: Puna e Adams shpesh përqendrohej në zgjerimin urban dhe periferik në Kolorado. Seria e tij "Perëndimi i ri" përshkruante skena që sfidonin nocionin e ëndrrës amerikane në epokën e pasluftës. Imazhet e Adams karakterizoheshin nga kompozimet e tyre të qarta dhe një ndjenjë e thellë qetësie, duke provokuar shikuesit të mendojnë për marrëdhënien midis njeriut dhe natyrës.
Robert Adams, Pikes Peak Park Colorado Springs, 1969
Robert Adams, Colorado Springs, 1974
Bernd dhe Hilla Becher ishin një çift gjerman te njohur për qasjen e tyre tipologjike ndaj fotografisë. Ata dokumentuan me përpikëri strukturat industriale si kullat e ujit, rezervuarët e gazit, etj, duke renditur imazhet e tyre në rrjeta që shfaqnin ndryshimet delikate midis objekteve në dukje identike. Puna e tyre ishte instrumentale në formësimin e qasjes formaliste dhe analitike të Lëvizjes, duke theksuar ndikimin e industrisë dhe infrastrukturës në peizazh.
Stephen Shore: Seria ikonë e Shore " Vende të pazakonta " eksploron bukurinë e përditshme të peizazheve amerikane, duke kapur të zakonshmen në mënyra të jashtëzakonshme. Ai dokumentoi parkingje, skena rrugësh, motele, duke celebruar të zakonshmen dhe duke nxitur shikuesit të rivlerësojnë mjedisin e tyre.Përdorimi i ngjyrave në fotografinë e tij ishte një largim nga imazhet bardh e zi të lidhura me Lëvizjen.
Stephen Shore, Church and 2nd Streets Easton Pennsylvania, 1974
Stephen Shore, Beverly Boulevard and La Brea Avenue Los-Angeles California, 1975
Stephen Shore, Pine Street Seattle, 1974
Ndikimi dhe Trashëgimia
Lëvizja e Topografisë së Re përfaqësoi një ndryshim paradigmë në botën e fotografisë dhe pati një ndikim të thellë në artin bashkëkohor. Ajo i detyroi shikuesit të rishikonin perceptimet e tyre për mjedisin, ndikimin e aktivitetit njerëzor në peizazh dhe estetikën e të zakonshmes. Ndikimi i kësaj lëvizjeje mund të shihet në punën e shumë fotografëve dhe artistëve bashkëkohorë që vazhdojnë të eksplorojnë marrëdhëniet midis njerëzimit dhe mjedisit.
Rivlerësimi i subjektit fotografik:
Lëvizja detyroi një rivlerësim të asaj që mund të konsiderohet një subjekt legjitim për fotografinë. Ajo e zhvendosi fokusin nga piktoreskja drejt aspekteve të anashkaluara dhe të zakonshme të mjedisit të përditshëm. Kjo zgjeroi mundësitë për lëndën fotografike dhe frymëzoi fotografët për të eksploruar peizazhin e ndryshuar nga njeriu në mënyra të reja.
Ndikimi në fotografinë bashkëkohore:
Lëvizja Topografia e Re hodhi themelet për fotografinë bashkëkohore të peizazhit. Ajo ndikoi te fotografët që vazhdojnë të eksplorojnë marrëdhëniet komplekse midis njerëzve dhe mjedisit, shpesh duke përdorur një qasje të ngjashme të shkëputur dhe analitike.
Ndërgjegjësimi mjedisor:
Lëvizja luajti gjithashtu një rol të rëndësishëm në rritjen e ndërgjegjësimit për çështjet mjedisore dhe pasojat e veprimeve njerëzore në peizazh. Duke fotografuar zënien e natyrës nga hapësirat e projektuara nga njeriu, fotografët e New Topographics inkurajuan shikuesit të merrnin parasysh ndikimet e këtyre ndërhyrjeve.
Libri Fotografik "Albanian Scapes"
Libri Fotografik “Albanian Scapes” është libri i parë i botimeve Tati Space, me fotografi nga Alketa Misja dhe parathënie nga Andi Papastefani dhe Falma Fshazi. Një udhëtim fotografik në peizazhin shqiptar siç shihet nga një arkitekte dhe urbaniste. Një Peizazh në transformim të vazhdueshëm nën ndikimin e aktiviteteve njerëzore dhe urbanizimit të shpejtë. Një peizazh i brishtë që nuk do të jetë më i njëjtë.
Albanian Scapes, Alketa Misja
Libri Fotografik “Albanian Scapes” është libri i parë i botimeve Tati Space, me fotografi nga Alketa Misja dhe parathënie nga Andi Papastefani dhe Falma Fshazi.
Tashmë e vlefshme në Amazon dhe Blurb Bookstore
Amazon Store: ISBN Hardcover, ImageWrap: 9798881301958
Blurb Bookstore: ISBN Hardcover, ImageWrap: 9798881287856
Blurb Bookstore: ISBN Hardcover, Dust Jacket: 9798210988904
Language: English, Albanian
Standard Landscape, 10x8 inch, 25x20cm
100 pages, 87 photos, Premium Lustre Paper
Një udhëtim fotografik në peizazhin shqiptar siç shihet nga një arkitekte dhe urbaniste. Një Peizazh në transformim të vazhdueshëm nën ndikimin e aktiviteteve njerëzore dhe urbanizimit të shpejtë. Një peizazh i brishtë që nuk do të jetë më i njëjtë. Fotot e librit perfshijnë një hark kohor nga 2008 deri 2022. Ky është projekti më i gjatë fotografik nga Alketa Misja. Projekte të tjera fotografike prej të njëjtës autore janë Artifact Project - Fotografimi i Trashëgimisë Industriale të Periudhës Socialiste dhe Fotografimi i Arkitekturës Moderne në Shqipëri.
Në parathënien e saj Peizazhi si Trashëgimi, Falma Fshazi shkruan “Nëpërmjet punës së Alketa Misjes, peizazhi i Shqipërisë shfletohet si një album qindra faqesh. Secila foto është një libërth historie natyre, ekologjie, apo urbanizimi. Të gjitha bashkë, fotot dokumentojnë trashëgiminë shqiptare dhe peizazhin si trashëgimi.
Në Shqipërine e Albanian Scapes, ne rikujtojmë qytetet që ndërrojnë fytyrë me shpejtësi, teksa mbushen me ndërtesa të larta po aq sa me histori ende për t’u dëgjuar. Histori që mbivendosen, por vazhdojnë të jenë vetvetja, ashtu si dhe peizazhi urban shqiptar, transformimi i të cilit ka vijuar me intensitet drejt kodrave, fushave e brigjeve të lumenjve, duke hyrë edhe ku nuk i takon, por pa tjetërsuar dot ndjesinë e pamjen mesdhetare, gjurmët e kohëve, e as natyrën mikpritëse të vendasve”
Në parathënien e tij Në Shqipëri - Mes Peizazhit Natyror dhe Njerëzor, Andi Papastefani shkruan “Në këtë botim estetik e të veçantë, pamjet e këndshme të ngacmojnë syrin dhe mendjen. Ndryshe nga botime të tjera mbi Shqipërinë, ku theksohen vetëm bukuritë natyrore, ose në raste të tjera, veçse anarkia urbane, Alketa ka arritur të evidentojë kompleksitetin, kontrastin dhe problematikat e këtij vendi, me të cilin natyra është treguar aq bujare. Ky botim thekson përgjegjësinë e shoqërisë dhe banorëve për të kryer aktivitetet jetësore me sa më pak impakt negativ tek natyra
Si arkitekte dhe fotografe, ajo e prezanton këtë situatë plot kontradikta në narrativën e saj fotografike nëpër Shqipëri, me anë të imazheve ikonike që të shtyjnë të mendosh, të kuptosh vlerën e vërtetë të peizazhit, kulturës, historisë, si edhe atë që kemi humbur. “