Alketa Misja 11/26/23 Alketa Misja 11/26/23

Leonard Qylafi

Leonard Qylafi (l. 1980) është një artist pamor shqiptar i cili eksploron disa mediume si fotografinë, pikturën, videon dhe muzikën, ku një vend të caktuar zë Fotografia e Qytetit dhe e Arkitekturës së saj. Projektet në Fotografi dhe Video që reflektojnë mbi transformimin e hapësirave urbane janë (real) ESTATE, Estate, Whispers & Shadows, Solo Show. Të lidhura thellësisht me përvojën personale, veprat artistike të Leonardit janë një proces kërkimi dhe meditimi midis subjekteve dhe mediumeve. Që nga koha e diplomimi i tij në Akademinë e Arteve të Bukura në Tiranë, në Atelienë e Pikturës në 2003, Leonard Qylafi ka qënë i pranishëm në skenën e artit vendas dhe ndërkombëtar. Gjatë viteve të fundit veprat e tij janë shfaqur në disa galeri dhe evente ndërkombëtare si: Centre de création contemporane, Olivier Debré, Tours-France (2021); Belvedere 21 Vjenë, Austri (2019); NiMAC Qipro (2018); Galeria Kombëtare Tiranë, Shqipëri (2017); MuCEM, Marsejë, Izolyatsia, Kiev në (2016); Salloni i 55 Tetorit, Beograd (2014); Künstlerhaus Bethanien, Berlin dhe Kunst Raum Riehen Basel, Zvicër (2012); MODEM Qendra për Artet Moderne dhe Bashkëkohore, Debrecen, Hungari (2011); TICAB-Tiranë Bienalja Ndërkombëtare e Artit Bashkëkohor, Bjcm- XIII Bienalja e artistëve të rinj nga Evropa dhe Mesdheu, Puglia Itali dhe ISCP- Nju Jork SHBA në (2009 ) ndër të tjera. Punët e tij janë botuar ndërkombëtarisht dhe mbledhur nga ; Galeria Kombëtare Shqiptare e Arteve, MuCEM- Musée des Civilizations de l'Europe et de la Méditerranée/Marseille, Muzeu i Artit Bashkëkohor Belvedere 21/Vjenë, dhe disa koleksione private. Në 2017, Leonard Qylafi përfaqësoi Shqipërinë në edicionin e 57-të të Bienales së Venecias, me projektin multidisiplinar "Ndodhi në kohën e tashme” të kuruar nga Vanessa Joan Müller. Unë jam mjaft e kënaqur që Leonardi pranoi të intervistohet për Tatì Space dhe të flasë rreth projekteve të tij në lidhje me Fotografinë e Arkitekturës dhe Urbane.

Alketa Misja për Tatì Space: Përshëndetje Leonard. Ju jeni një artist vizual i cili eksploron disa mediume, ndërmjet tyre Fotografinë dhe Videon. Cfarë vendi zë Fotografia në krijimtarinë tuaj artistike? Si lindi interesi për Fotografinë Urbane dhe të Arkitekturës në veçanti?

Leonard Qylafi: Interesi për fotografinë më ka lindur në kohën kur studioja në akademinë e arteve, në atelien e pikturës. Deri atëherë kisha formimin e liceut, të përqëndruar tek vizatimi dhe piktura. Fotografia ishte e re për mua dhe mori kohën e saj për ta përvetësuar nga ana teknike dhe përdorur si medium për projekte të veçanta. Ajo që mund të them është që ka pasur një ndikim të madh në praktikën time si artist në mënyrë të drejtpërdrejtë ose të tërthortë dhe mbetet prezente në punën time. Kryesisht projekte të veçanta që kam realizuar në fotografi kanë qënë zgjidhje të nisura gjithmonë nga një qasje konceptuale. Për rastin e fotografisë urbane ajo ka zënë vend natyrshëm si pjesë e projekteve që kanë pasur në fokus transformimet urbane.

Tatì Space: Cila është qasja, perspektiva juaj në Fotografinë e Arkitekturës dhe Urbane? Ju keni disa projekte mbi zhvillimet ndërtimore në një qytet që rritet vrullshëm si Tirana. Cila është ideja, koncepti i këtyre punëve?

Leonard Qylafi: Me fotografinë urbane jam marrë kryesisht në funksion të projekteve artistike që kam zhvilluar. Rreth 2007- 2011 hapsira urbane ka zënë një vend të rëndësishëm në projektet e mia. Projektet (Real) Estate dhe Estate, bazohen tërësisht te fotografia edhe pse Estate është një animacion fotografish i kthyer në Video. Projekte të tjera gjithmonë me të njëjtën temë kanë qënë në formën e videos si Private Show ose Whispers&Shadows. Në secilën prej tyre adresohet një aspekt i veçantë i marrëdhënies që kemi me hapësirën ky jetojmë dhe në veçanti idenë e ndryshimit dhe memories në raport me atë që e quajmë Polis ose qytet, si entitet kompleks dhe shprehje e kulturës dhe botëkuptimit të shoqërisë njerëzore.

Tatì Space: Si e shikoni skenën artistike në Shqipëri në lidhje me Fotografinë e Qytetit (nëse mund të ndani një opinion). Fotografia mund të nxisi një mendim apo ushqejë një diskutim mbi problemet e qytetit. Në këtë kuptim, cfarë sygjerimi mund ti jepni artistëve fotografë të rinj, që dëshirojnë të ekspolorojnë fotografinë urbane dhe të arkitekturës?

Leonard Qylafi: Duke e parë skenën artistike në një plan më të gjerë mund të them që për fat të keq ka një mungesë në tërësi hapësirash, strukturash që janë të nevojshme për promovimin dhe ekspozimin e artit në tërësi dhe sigurisht dhe të fotografisë bashkohore. Kjo e bën të vështirë njohjen dhe prezantimin e artistëve-fotografëve të rinj. Pjesa tjetër që e bën edhe më të vështirë, në rastin e fotografisë në veçanti, është masivizimi i saj si praktikë me zhvillimin e teknologjisë. Do të ishte e domosdoshme krijimi i strukturave të veçanta me fokus për fotografinë. Për fotografinë urbane dhe të arkitekturës mund të them që Tirana sot është një subjekt shumë i pasur për tu eksploruar. Fotografëve të rinj do tu sugjeroja ta shihnin si një mundësi të veçantë mbi të cilën të ndërtojnë kërkimin e tyre qoftë në aspektin e qytetit si subjekt ose të arkitekturës në veçanti.

Tatì Space: Faleminderit Leonard, Ju urojmë punë të mbarë në planet dhe projektet tuaja artistike.

Më poshtë po japim një përmbledhje të veprave të Leonard Qylafit, në Fotografi dhe Video, të cilat kanë në fokus temën e Qytetit dhe zhvillimeve të tij ndërtimore.

(real) ESTATE

(real) ESTATE, courtesy Leonard Qylafi

Seria e fotografive u zhvillua brenda një periudhe tre vjeçare dhe së bashku me veprat video Estate dhe Whispers & Shadows reflektojnë mbi transformimin e hapësirës urbane në Tiranë. Në këtë projekt të veçantë, që ishte pikënisja e kërkimit tim mbi këtë temë, stili dokumentar i fotografisë luan rolin e vëzhguesit kritik se si transformohet hapësira. Si një sistem i ndryshëm ekonomik dhe politik mbivendoset me një të mëparshëm. Serat kanë ekzistuar në periferi të Tiranës gjatë regjimit komunist, dhe tani ato gjenden në mes të një lagjeje të re. Ky transformim masiv më shumë sesa të ketë efekte tronditëse shtron pyetjen se sa pjesëmarrës jemi ne si banorë që jetojmë në qytet. A vendosim ne se si duhet të formohet ky qytet për t'iu përshtatur nevojave tona? Fatkeqësisht njerëzit nuk luajnë asnjë rol veç spektatorit.

Whispers & Shadows / 2011 / videos instalacion/ Standard Pal 4:3 me zë / 5:24 min/sek

*Fragment nga video instalacion “Whispers & Shadows” / 2011 / Standard Pal 4:3 me zë / 5:24 min/sek. courtesy Leonard Qylafi*

Vendodhja prezanton shikuesin me ndodhinë; makina ndërtimi që gërmojnë në tokë të mbuluar nga errësira e natës. Zhurmat e tyre të forta i lejnë vendin një zëri femëror që lexon një tekst të përzgjedhur nga “Politika e Aristotelit”. Vargjet që flasin për Polisin dhe ndjenjën e të jetuarit së bashku tingëllojnë utopike në modelin e sotëm si-makineri të qendrave urbane, ku roli i publikut duket se eklipsohet disi. Ideali i të jetuarit së bashku, i ndarjes së të mirave dhe hapësirës, tingëllon mijëvjeçarë larg, sapo zhurma e makinerive rikthehet sërish fort.

ESTATE / 2007 / Video Instalacion / Full HD (pa zë) / 8:58 min/sek

*Fragment nga Video Instalacion ESTATE / 2007 / Full HD (pa zë) / 8:58 min/sek. courtesy Leonard Qylafi*

Animacioni i heshtur bashkon fotografi të shumta duke u bërë në këtë mënyrë ditari i proçesit të ndërtimit të një ndërtese masive. Aspekti perceptues i proçesit bëhet një element kyç i punës. Koha fizike e një proçesi ndërtimi dy vjeçar është përqëndruar në nëntë minuta animacion, por kjo e bën këtë duke sfiduar vëmendjen e shikuesit me një pamje në dukje të ngrirë.

Shfaqje private / 2006 / Video Instalacion / Standard Pal 4:3 / Muzika nga Leonard Qylafi / 3:19 min/sek

*Fragment nga Video Instalacion “Shfaqje private” / 2006, Standard Pal 4:3 / Muzika nga Leonard Qylafi / 3:19 min/sek. courtesy Leonard Qylafi*

Marrëdhëniet që kemi me vendet janë shumë komplekse dhe disi të pamundura për t'u përshkruar me fjalë. Në Tiranën ku jetoj është shumë e zakonshme të shohësh ndërtesa që prishen për të ndërtuar të reja. Ky transformim i dhunshëm ndikon në jetën e njerëzve që jetojnë në qytet. Kur shihni se një ndërtesë që ju e dini është shkatërruar, lloji i tronditjes që përjetoni nuk mund të përshkruhet. Kështu ndodhi edhe me godinën që bëhet skena e shfaqjes sime. Unë shkova atje dhe luajta një pjesë të shkurtër muzikore që kam kompozuar si kujtim i marrëdhënies që kam pasur me atë vend.

Website i autorit: www.leonardqylafi.com

Tatì Space 2/16/23 Tatì Space 2/16/23

Libri Fotografik "Albanian Scapes"

Libri Fotografik “Albanian Scapes” është libri i parë i botimeve Tati Space, me fotografi nga Alketa Misja dhe parathënie nga Andi Papastefani dhe Falma Fshazi. Një udhëtim fotografik në peizazhin shqiptar siç shihet nga një arkitekte dhe urbaniste. Një Peizazh në transformim të vazhdueshëm nën ndikimin e aktiviteteve njerëzore dhe urbanizimit të shpejtë. Një peizazh i brishtë që nuk do të jetë më i njëjtë.

Libri Fotografik “Albanian Scapes” është libri i parë i botimeve Tati Space, me fotografi nga Alketa Misja dhe parathënie nga Andi Papastefani dhe Falma Fshazi.

Tashmë e vlefshme në Amazon dhe Blurb Bookstore

Amazon Store: ISBN Hardcover, ImageWrap: 9798881301958

Blurb Bookstore: ISBN Hardcover, ImageWrap: 9798881287856

Blurb Bookstore: ISBN Hardcover, Dust Jacket: 9798210988904

Language: English, Albanian

Standard Landscape, 10x8 inch, 25x20cm

100 pages, 87 photos, Premium Lustre Paper

Një udhëtim fotografik në peizazhin shqiptar siç shihet nga një arkitekte dhe urbaniste. Një Peizazh në transformim të vazhdueshëm nën ndikimin e aktiviteteve njerëzore dhe urbanizimit të shpejtë. Një peizazh i brishtë që nuk do të jetë më i njëjtë. Fotot e librit perfshijnë një hark kohor nga 2008 deri 2022. Ky është projekti më i gjatë fotografik nga Alketa Misja. Projekte të tjera fotografike prej të njëjtës autore janë Artifact Project - Fotografimi i Trashëgimisë Industriale të Periudhës Socialiste dhe Fotografimi i Arkitekturës Moderne në Shqipëri.

Në parathënien e saj Peizazhi si Trashëgimi, Falma Fshazi shkruan “Nëpërmjet punës së Alketa Misjes, peizazhi i Shqipërisë shfletohet si një album qindra faqesh. Secila foto është një libërth historie natyre, ekologjie, apo urbanizimi. Të gjitha bashkë, fotot dokumentojnë trashëgiminë shqiptare dhe peizazhin si trashëgimi.

Në Shqipërine e Albanian Scapes, ne rikujtojmë qytetet që ndërrojnë fytyrë me shpejtësi, teksa mbushen me ndërtesa të larta po aq sa me histori ende për t’u dëgjuar. Histori që mbivendosen, por vazhdojnë të jenë vetvetja, ashtu si dhe peizazhi urban shqiptar, transformimi i të cilit ka vijuar me intensitet drejt kodrave, fushave e brigjeve të lumenjve, duke hyrë edhe ku nuk i takon, por pa tjetërsuar dot ndjesinë e pamjen mesdhetare, gjurmët e kohëve, e as natyrën mikpritëse të vendasve”

Në parathënien e tij Në Shqipëri - Mes Peizazhit Natyror dhe Njerëzor, Andi Papastefani shkruan “Në këtë botim estetik e të veçantë, pamjet e këndshme të ngacmojnë syrin dhe mendjen. Ndryshe nga botime të tjera mbi Shqipërinë, ku theksohen vetëm bukuritë natyrore, ose në raste të tjera, veçse anarkia urbane, Alketa ka arritur të evidentojë kompleksitetin, kontrastin dhe problematikat e këtij vendi, me të cilin natyra është treguar aq bujare. Ky botim thekson përgjegjësinë e shoqërisë dhe banorëve për të kryer aktivitetet jetësore me sa më pak impakt negativ tek natyra

Si arkitekte dhe fotografe, ajo e prezanton këtë situatë plot kontradikta në narrativën e saj fotografike nëpër Shqipëri, me anë të imazheve ikonike që të shtyjnë të mendosh, të kuptosh vlerën e vërtetë të peizazhit, kulturës, historisë, si edhe atë që kemi humbur. “

Tatì Space 10/30/21 Tatì Space 10/30/21

"Journey beyond the horizon" - photography Meti Spahiu

Në rubrikën ‘Fotografët Shqiptar Emergjent’ në fushën e arkitekturës dhe urbanistikës, sjellim fotografin e ri kosovar Meti Spahiu. Meti është diplomuar si arkitekt në Fakultetin Teknik të Vienës TU WIEN dhe prej disa vitesh jeton dhe punon në Vjenë. Ai prezantohet për herën e dytë në TatìSpace, pas shfaqjes të tij të parë me Serinë Fotografike bardhë e zi “Big Cities in my Eyes”. Kësaj rradhe, fotografitë e tij janë së shumti me ngjyra, por nuk mungojne edhe ato bardhë e zi. Motivi mbetet i njëjtë- subjekti i tij i preferuar; Fotografia e Arkitekturës e qyteteve të Europës, shkrepur gjatë udhëtimeve të tij. Secila prej fotografive sjell kujtime personale nga qytetet si Insbruk dhe Zyrih. Fotografitë e tjera janë bërë në Vjenë, Munih, Bratisllav. Autori e titullon Serinë “Journey beyond the Horizon” (dedikuar A.Sh). Ashtu siç thotë edhe vet më parë, “ideja e fotografive të mia është që të sjell imazhe të bukura, që tërheqin vëmendjen e publikut për estetikën e objekteve të fotografuara. Do të doja që njerëzit që kalojnë çdo ditë pranë një ndërtese në mënyrë të shpenguar, kur shohin fotografinë të zbulojnë bukurinë e arkitekturës së saj. Për mua, fotografia është një fushë që nuk do më zhgënjejë, dhe që do eci paralelisht me profesionin e arkitektit”.

Allianz Arena, Munich, photography © Meti Spahiu

An den Kohlenrutschen 5, Vienna, photography © Meti Spahiu

Bratislava Bridge, Bratislava, photography © Meti Spahiu

Helmut Zilk Park 1100, Vienna, photography © Meti Spahiu

Odenburgerstrasse 19 1210, Vienna, photography © Meti Spahiu

Hofwiesenstrasse 16 78057, Zyrih , photography © Meti Spahiu

Schlachthausgasse 1030, Vienna, photography © Meti Spahiu

Subway Station Fröttmaning, Munich, photography © Meti Spahiu

Südbahnstrasse_Innsbruck, photography © Meti Spahiu

Taborstrasse 1020 Vienna, photography © Meti Spahiu

UBS Europaallee 23 8004 Zyrih, photography © Meti Spahiu

Hoch Zwei 1020, Vienna, photography © Meti Spahiu

Tatì Space 6/4/21 Tatì Space 6/4/21

Rozafa Shpuza

(Shqipëri 1969-)

Rozafa Shpuza është njëherësh poete dhe fotografe, risi që krijon një ndërthlidhje unike midis dy arteve. Ajo lëvron zhanrin e poezisë në dialektin gegë, por ajo është gjithashtu produktive në fushën e fotografisë, kryesisht në zhanrin e fotografisë urbane dhe të rrugës. Fotografitë e saj më së shumti janë shkrepur në rrugët e qytetit të saj të lindjes, Shkodër. Subjektet e fotografuara janë momente urbane të shkëputura nga skenat e qytetit, të kapura në mënyre abstrakte, shpesh herë surreale, me nota humori dhe të kompozuara mirë. Galeria e dytë e fotografive, ndoshta ajo më kryesorja, janë portretet e banorëve të qytetit, të fotografuar në mënyrë spontane në rrugët dhe sheshet e tij, ndërsa kryejnë aktivitete apo meditojnë të heshtur në qetësinë e tyre, të kapur në befasi duke na krijuar një gjendje të veçantë emocionale. Çfarë mendojnë personazhet e rrugës, kalimtarët e heshtur, fotografuar të izoluar në mesin e kaosit urban? Duket sikur secili prej tyre është mbyllur në botën e brendshme, zhytur në mendimet dhe hallet personale. Në një shoqëri individualiste, ku secili mendon për vete, Rozafa kërkon natyrshëm të depërtojë tek individi dhe psikologjia e tij. Një galeri e tretë e fotografive, e cila mua më pëlqen shumë, është cikli i autoportreteve në rrugët e qytetit, të shkrepura në trotuare, vitrina dyqanesh apo kafene, të kapura në superpozime planesh të ndryshme, duke aluduar për një botë komplekse dhe të ngatërruar në të cilën gjendet artisti dhe individi në qytetin modern. Fotografitë e Rozafës, ndonëse janë të veçanta në skenën e fotografisë urbane shqiptare, ushqehen nga një traditë e pasur ndërkombëtare e fotografisë së rrugës, të krijuar dhe frymëzuar nga fotografia e Walker Evans, Garry Winogrand, William Klein, Diane Arbus, Vivian Mayer, dhe të tjerë.

Më poshtë mund të lexoni një përshkrim që Rozafa Shpuza i bën fotografisë së saj urbane, dhënë për TatiSpace. Si nisi proçesi krijues, cila është nxitja dhe inspirimi i saj?

Rozafa Shpuza: Fotografia është një dashuri imja e kahershme, që vazhdon të më frymëzojë dhe të jetë pjesë e rëndësishme e përditës sime. Kam shumë vjet që merrem me fotografi, herë më intensivisht e herë më qetësisht, dhe mund të pohoj pa frikë se fotografia ma ka zbukuruar jetën. Aparatin e parë fotografik e kam blerë në Danimarkë, kur shkova në një kurs specializimi në vitin 1994. Dinamika e atij vendi, arkitektura, njerëzit, mënyra e ndryshme e konceptimit të ambienteve publike më joshi që t’i fiksoj të gjitha këto në aparatin tim tepër modest. Qysh atëherë nuk jam ndalur më. Fotografoj në rrugë se e ndjej se personazhet që fiksoj janë të vërtetë dhe përcjellin mesazhin e jetës pa korniza. Fotografia e rrugës është pjesa më e rëndësishme e krijimtarisë sime artistike. Udhëtoj shumë se e ndjej se qytetet kanë shumë surpriza për aparatin tim fotografik. Albumi i fundit me fotografi të rrugës është ai që realizova në Shkodër në periudhën e izolimit të pandemisë Covid 19. Një qytet i zbrazët, personazhe të frikësuar që nguten, dritare e dyer të mbyllura, të gjitha këto ndjesi tashmë janë të fiksuara në albumin tim “Ditari i nji stine të mrrolun”. Kam marrë pjesë në shumë aktivitete kushtuar fotografisë, në ekspozita të përbashkëta dhe personale, brenda dhe jashtë vendit, me dëshirën e mirë për të njohur artistë fotografë dhe për të parë ku qëndron fotografia ime në krahasim me fotot e tyre. Para 3 vjetëve kam hapur në Shkodër një galeri arti, te shtëpia vjetër e prindërve, me dëshirën e mirë që të promovoj artistë nga e gjithë bota.

Momente Urbane

© Rozafa Shpuza, Komunikim, Koman Shkoder

Portrete Kalimtarësh

© Rozafa Shpuza, nga Cikli “Ditari i një stine të mrrolun”

© Rozafa Shpuza, Selektuesi, nga Cikli “Ditari i një stine të mrrolun”

© Rozafa Shpuza, tek Dugajt e Reja, Shkodër

Color Photography

Për më shumë rreth fotografisë së Rozafa Shpuzës, mund të klikoni në rrjetet e saj sociale, Facebook, Instagram dhe Galleria Oda.

Tatì Space 1/14/21 Tatì Space 1/14/21

"Big cities in my eyes" - photography Meti Spahiu

Meti Spahiu është një arkitekt i sapodiplomuar në Fakultetin Teknik të Vjenës (TU WIEN ), i cili ndjek pasionin e Fotografisë së Arkitekturës. Subjekti i fotografisë së tij janë ndërtesat e reja rezidenciale dhe komerciale në qytetin e Vjenës dhe qytete të tjera të Europës. Fotografitë e tij bardhë e zi shprehin vertikalitetin dhe horizontalitetin në arkitekturë, duke përforcuar anën estetike të objektit.

Në TATÌ SPACE po çelim një rubrikë të re të postimeve, mbi fotografët e rinj shqiptarë, emergjentë në fushën e Fotografisë së Arkitekturës. Meti Spahiu është një arkitekt i sapodiplomuar në Fakultetin Teknik të Vjenës (TU WIEN ), i cili ndjek pasionin e Fotografisë së Arkitekturës. Subjekti i fotografisë së tij janë ndërtesat e reja rezidenciale dhe komerciale në qytetin e Vjenës dhe qytete të tjera të Europës. I lindur në Kamenicë të Kosovës, ku jetoi deri në moshën 25 vjeçare, Meti u shpëngul për të studiuar dhe jetuar në Vjenë, Austri. Rrugëtimin e tij si arkitekt e shikon të lidhur ngushtë me fotografinë. Fotografitë e tij bardhë e zi shprehin vertikalitetin dhe horizontalitetin në arkitekturë, duke përforcuar anën estetike të objektit. Siç thotë ai, “ideja e fotografive të mia është që të sjell imazhe të bukura, që të tërheqin vëmendjen e publikut për estetikën e objekteve të fotografuara. Do të doja që njerëzit që kalojnë çdo ditë pranë një ndërtese në mënyrë të shpenguar, kur të shohin fotografinë të zbulojnë bukurinë e arkitekturës së saj . Për mua, fotografia është një fushë që nuk do më zhgënjejë kurrë, dhe që do eci paralelisht me profesionin e arkitektit”.

City gate Aderklaaerstrasse - Vienna, © Meti Spahiu

Fernheizwerk Arsenal - Vienna, © Meti Spahiu

Harry SeidlerTurm - Vienna, © Meti Spahiu

JanisJoplin Promenade - Vienna, © Meti Spahiu

Leonard-Bernstein-Strasse - Vienna, © Meti Spahiu

Maintrain Station -Vienna, © Meti Spahiu

Olympiahalle 6020 Innsbruck, © Meti Spahiu

Strasse der Wiener Wirtschaft - Vienna, © Meti Spahiu

The stairs school “Eusebio da Guarda”, © Meti Spahiu

Via Dell’annunciata Milano, © Meti Spahiu